Donald Trump’ın ekonomi politikaları

ABD Başkanı Donald Trump, göreve başlamasından bu yana yaptıkları ve söylediği sözlerle oldukça gündem hâlinde; zira ABD, Donald Trump ile birlikte eski siyasal ve ekonomik politikalarından oldukça uzaklaşmış vaziyette diyebiliriz.

Donald Trump’ın tekrardan başkan seçilmesi sonrasında “Önce Amerika” söylemi merkeze alındı ve bu doğrultuda siyasal yaşamda ABD içine kapanırken, ekonomik gelişmeler açısından da tarifeler ve içe kapanma başladı fakat ABD, küresel ekonominin baş aktörü ve bu yöntem ABD değerlerinden net bir uzaklaşma olarak değerlendirilmeli.

ABD, gümrük tarifeleri ile Kanada’ya yüzde 25, Meksika’ya yüzde 25 gümrük tarifeleri getirdi fakat Trump daha sonrasında gümrük tariflerini askıya aldı ve "kısa dönemli bir düzenleme" olarak Amerikan otomobil üreticilerine zarar vermemek adına geri adım attı. Çin’e yönelik olarak ise yüzde 20 gümrük tarifesi yürürlüğe kondu. Buna karşılık olarak ise Çin, ABD’den gelen bazı tarım ve gıda ürünlerine yüzde 10 ile yüzde 15 arası ek vergiler uygulama kararı aldı.

Özellikle Çin ile girilen ticaret savaşının Trump’ın seçmen tabanında huzursuzluk yarattığını net olarak söyleyebiliriz. Trump, Çin’e karşı uygulanan gümrük tariflerini "Çin’in fentanil de dahil olmak üzere, ABD’ye gelen sentetik opioidlerin akışını engellemek için harekete geçmemesi" açıklamasıyla dile getirdi. Trump açısından bu durum ABD için hem güvenlik hem de ekonomik olarak olağanüstü bir tehdit oluşturmakta.

Trump, ayrıca ABD’nin en önemli müttefikleri olan Avrupalı ülkeleri de eleştirerek gümrük tarifelerinin Avrupa Birliği için uygulanacağının sinyalini verdi ve Avrupa Birliği’ne alüminyum ve çelik alanında yüzde 25 gümrük tarifesini başlattı. ABD ve AB arasındaki ticaret ilişkisini düşünürsek, ABD adına da oldukça kötü bir karar olduğunu belirtmemiz gereklidir zira gümrük vergilerinin tedarik zincirini bozduğunu, ekonomileri belirsiz hâle getirdiğini ve işleri tehlikeye soktuğunu kesinlikle söylemek lazım.

Avrupa Birliği Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ise ABD’nin bu kararına karşı misilleme olarak AB içinde tüketicileri ve üreticileri korumak adına 26 milyar avro değerinde karşı önlemler almaya başlanacağını açıkladı. Bu durum, iki müttefikin ticari ilişkilerine zarar verirken, özellikle jeoekonomik ve politik belirsizliklerin yaşandığı bir dönemde ekonomilerin bu tür tarifelerle sıkıştırıldığını ve bu durumunda ortak çıkara ters düştüğünü düşünmekteyim.

Trump’ın dış ekonomik adımları aslına bakarsak hem ilişkilere geniş çaplı zararlar vermekte hem de ABD ekonomisi içerisinde sorunlara ve belirsizliklere neden olmaktadır. Trump’ın özellikle belirli gümrük tarifelerini hayata geçirip ardından askıya alması olağanüstü bir belirsizlik ortamı oluşturmakta. Bu tür belirsizlikler ise doğal şekilde resesyon ihtimalini arttırmakta. Özellikle Trump’ın işbaşına geçtiği dönemde yükselen borsa grafiği bugün belirsizlik ortamı ile panik satışlarına neden oluyor. ABD ekonomisinin ise ilk çeyrekte daralma yaşamasına da bu sebeple kesin gözüyle bakılıyor.

Bu ekonomik düşüşün temel sebepleri Trump’ın dış politikası ile başlı başına etkili. İlaveten az önce de belirttiğim gibi, gümrük tarifelerinde alınan kararların askıya alınması gibi konular belirsizlik ortamını derinleştiriyor. Trump’ın amacı kısa vadede gümrük tarifeleri ile ABD’nin ihraç ettiği ürünleri daha pahalı hâle getirip iç üretimi arttırmak olsa da bu eleştirilere şimdiden maruz kalmaya başlamış bir ekonomik politika zira ABD, küresel ekonomi ve dışa açılımın merkez ülkesi ve değerleri de bunu yansıtıyor.

Trump’ın dış ve iç ekonomik politikaları ABD değerlerinden oldukça uzaklaşma sinyalleri vermekte diyebiliriz. İlaveten ABD seçmenleri Trump’ın şu ana kadarki ekonomik performansından memnun değil. CNN’in bağımsız araştırma şirketi SSRS’yle yaptığı anket, Trump’a ekonomi alanında güvenin azaldığını göstermektedir.

Türkiye açısından değerlendirdiğimizde ise Trump’ın ekonomi politikaları korumacı olması sebebiyle Türkiye’nin ABD’ye ihracatını kısma tehlikesi ile karşı karşıya getirebilir fakat Çin’e uygulanan gümrük tarifeleri sebebiyle belirli sektörlerde pazar fırsatları da sunma olanağı söz konusu. İlaveten, Trump’ın ABD içinde yatırım anlayışı Türk firmalarının ABD içerisinde şansını arttırabilir. Bu dönemde enerji iş birliğinde artış söz konusu olacaktır fakat İran ile ABD arasındaki gerilimler, Türkiye’nin İran’dan petrol alımını tehlikeye düşürebilir.

Trump’ın savunma iş birliği konusunda Avrupa’yı sürekli eleştirmesi önemli diğer bir NATO üyesi olan Türkiye’nin ABD ile savunma iş birliğinde yer almasını sağlayabilir ve askerî iş birlikleri artabilir. Türkiye bu dönemde Trump ile ilişkileri dengeli yürüterek iş birliğine oldukça açık şekilde ilerleyecektir. Bir diğer yandan Avrupa Birliği ile olan diyaloğunu arttıracaktır.