Paris Olimpiyatları’nda cinsiyet tartışmaları

Cezayir ‘li 66 kg. Boksörü İmane KHELİF(doğum:1999,Cezayir)Paris olimpiyat oyunlarında, son 16 turunda karşılaştığı İtalyan boksör Angela Carini’nin karşılaşmanın 45.ci sn.sinde, direkt burnuna aldığı yumruk sonucu ringten çekilmesi ile gündeme oturdu. Geçen yıllarda Caster Semenya, Beatrice Masılugi, Chitire Mbama gibi sporcular, kromozom analizi ve testosteron seviyeleri için doping kontrolüne çağrıldıklarında tahlilleri reddettikleri gerekçesi ile ömür boyu müsabakalardan menedilmişlerdi.

Finalde Çinli Liu Yang’ı, 5-0 yenerek Olimpiyat Şampiyonu olan Cezayir’li İmane Khalif, Dünya Boks Birliği (İBA) tarafından, 2023 Dünya Boks şampiyonasında cinsiyet, kromozomlarında XXY olduğu, ”biyolojik olarak kadın ama kromozomal olarak erkek geni” taşıdığı için şampiyonadan diskalifiye edilmişti. Ancak Uluslararası Olimpiyat Komitesi(İOC)ve Paris Boks Birimi, İmane’nin kromozom analizinde XXY çıktığına veya kanda yüksek testosteron seviyeleri çıktığına dair açıklanmış tıbbi bir kanıt olmadığından Paris Olimpiyatlarında Boks’ta 66 kg.da katılmasına izin vermişti (tıbbi bilgi: normal kadın:46+2 cinsiyet kromozomu: XX, normal erkek:46 kromozom+2 cinsiyet kromozomu: XY. olarak tanımlanır. Eğer kadın cinsiyet kromozomu olarak XXY ise bu süper kadındır. İntersex yönünden kanındaki testosteron seviyesine bakmak gerek. Eğer erkek cinsiyet kromozomu olarak XYY ise bu da süper erkektir).

İmane Khalif’in geçmiş sportif yaşamına baktığımızda 2018 Dünya Boks Şampiyonasında 17.ci olmuş. 2019 Dünya Boks Şampiyonasında, ilk turda elenip 33.cü olmuş. 2020 Tokyo olimpiyatlarında ,çeyrek finalde elenmiş.2022 Dünya Boks Şampiyonasında dörtlü finalde elenmiş.2023 yılı Dünya Boks şampiyonasında ise Çin’li boksör Yang Liu ile yapacağı final maçından kısa bir süre önce, cinsiyet uygunluk testi yetersiz olduğu gerekçesi ile Dünya Boks Birliği(İBA)tarafından diskalifiye ediliyor!!!!

Paris Olimpiyatlarında İmane Khalif’in dışında intersex veya transseksüel iddiaları ile ismi anılan bir diğer sporcu da Tayvan’lı Lin Yun-Tin.2023 de, Lin Yun-Tin’in madalyası, Dünya Boks Birliği tarafından geri alınmıştı. Burada yapılacak olay: Uluslararası kuruluşların (İOCveya İBAgibi), Dünya Doping Kontrol Birliği ile bir araya gelip ortak bir prosedür üzerinde anlaşmaları (sporcu üzerinde bir intersex veya transseksüel olduğuna dair bir şüphe ve endişe varsa o sporcunun Olimpiyat, Dünya veya Avrupa Şampiyonalarından önce gerek kromozom analizi gerekse kanda testostesteron düzeylerine bakılıp çıkan sonuçların, standartların içinde olup olmadığının tespiti ve sporcunun yarışmalara katılmasının engellenmesi veya katılmasında bir engel olmadığının ilan edilmesi gerekir.

Hafızalarımızı zorlarsak 1960’lı yıllarda 1958 ve 1962 Olimpiyatlarında fırtına gibi esen İrina ve Tamara Press kardeşler, 1966 yılında Bükreş’te yapılan Avrupa atletizm şampiyonası öncesi sporculara ilk defa, şampiyona öncesi kromozom analizi yapılması kararı çıktığında, bu teste girmeyi reddedip sporculuk hayatlarını noktaladıklarını bildirmişlerdi. Yine 60’lı ve 70’li yıllarda yüzme ve atletizmde dünya rekorlarına adlarını yazdıran Doğu Alman bayan sporcuların çoğunda aşırı kıllanma olduğu, erkeksi görünümleri ve 2-3 günde bir erkekler gibi traş oldukları esprileri spor camiasında konuşuluyordu.

İOC (Ulusal Olimpiyat Komitesi,2004 Atina Olimpiyatları öncesi, Kasım2003’te aldığı bir kararla cinsiyet değiştiren ve LGBTİ (lezbiyen, gay, biseksüel, trans ve intreseks) sporcuların Olimpiyatlara katılabileceklerini ilan etmişti. O zamanların Uluslararası Olimpiyat Komitesi(İOC)tıbbi direktörü olan Patrick Schamasch, yaptığı açıklamada, bu kararı, “Ayrımcılık yapmamak ve insan haklarına saygı” olarak değerlendirmişti. Bu konu önümüzdeki yıllarda da, olimpiyatlar, Dünya ve Avrupa şampiyonalarında çok baş ağrıtacak, spekülasyonlara açık bir konu olacağa benziyor.