‘Cashless Effect’ cepleri boşalttı!

Kazandığımızı hiçbir ihtiyacımıza yetiremiyoruz.

Maaş bir yatıyor sonra bir bakmışız ki yok!
Enflasyonun etkisi; mal ve hizmetlerin uçuk fiyatları gibi argümanlar kullanmayacağım bu sefer.

Zaten ‘iftarın maliyeti’ başlığı altında gıda enflasyonu çokça gündeme geldi.

Pide, hurma, et, süt, yumurta…

Liste yapıp da maliyet hesabına girişirsek aç kalmayı tercih eder hâle geleceğiz.

O nedenle düşünmeden alışveriş yapmak, hatta kartlarla temassız ödeme gerçekleştirmek işimize geliyor.

Ben bugün harcarken kendimizi kaybedişimizden ve ‘cashless effect’en bahsedeceğim.

Marketlerin bazılarında ‘kartla ödeme-nakit ödeme’ panoları altında kasalar ayrılmış durumda.

Özellikle zincir mağazalarda otomatik kasa uygulaması hepimizi temassız ödemeye teşvik ediyor.

Ekonomik kriz nedeniyle kredi kartlarına yüklenmenin dışında bir etki bu.

Nakit taşıma alışkanlığımızın sonuna geldik.

Bu da maaşın bir anda uçup gidişini açıklıyor…

***

Cashless effect yani nakitsiz etki zihnin oyun oynamasına neden oluyor.

Kartla yapılan harcamalar, online alışverişler sanki hiç paramız eksilmemiş, sınırsız alım gücüne sahipmişiz gibi bir etki bırakıyor.

Alınan haz artıyor; tek yapılması gereken kargonun yolunu gözlemek oluyor.

Ancak hesap özetleri gelince o zaman uyanış yaşanıyor!
Araştırmalar kart ya da dijital ödeme yöntemlerini kullananların diğerlerine göre yüzde 12 ile 18 oranında daha fazla harcama yaptığını ortaya koyuyor.

Ve büyük olasılıkla bu durumun hiçbirimiz farkında değiliz!

Uzmanlar Cashless effect’in bir diğer ilgi çekici etkisini şöyle açıklıyor:

Kredi kartıyla alışveriş yapmak, ürünün fiyatı yerine özelliklerine odaklanmayı sağlıyor.

Çünkü harcanan parayı fiziki olarak görmemek eylemin maddi götürülerine yönelik anksiyeteyi azaltıyor!

Elbette kimseyi suçlamıyorum, hepimiz pandemiden sonra bu şekilde davranır olduk. Eve kapanıp kalınca çareyi internette aradık. Günlük gerçekleştirdiğimiz tüm faaliyetleri online ortama taşıdık.

Kıyafet, gıda hatta kozmetik, oyuncak, bijuteri, ev eşyası gibi skalası çok geniş bir alanda alım yapar olduk.

Alışkanlığımızın bedelini şimdi hızla uçup giden maaşımızla ödüyoruz.

Kesinlikle tepki göreceğime emin olduğum bir husus var:

Denilecek ki; ‘Ekonomiden değil de temassız ödemeler nedeniyle fakirleştik öyle mi?’

Bunu demek istemediğimi, başka bir alana dikkat çekerek farkındalık oluşturmayı amaçladığımı; yazıyı okuyunca fark edeceğinize inanıyorum!

***

Bu arada cashless effect araştırması 1979 yılına kadar uzanıyor.

Ekonomist ve sosyal bilimci Albert O. Hirschman 1979 yılında bir mağaza zincirinin müşterileri üzerinden bir çalışma gerçekleştirmiş.

Buna göre:

“Müşteriler arasında en fazla harcama yapanların, kredi kartıyla harcama yapanlar olduğu tespit edildi.

Bununla birlikte mağazanın kredi kartıyla alışveriş yapan müşterileri, alışverişte nakit kullananlara kıyasla ürünün fiyatından çok, özellikleriyle ilgileniyorlardı.

Bir başka ifadeyle kredi kartı kullananlar, para harcamaya dair çok daha az kaygı duyuyor ve çok daha kolay bir şekilde para harcıyorlardı.

Para harcama kaygısının azalması ise ay sonunda mutlak bir şekilde parasız kalma durumunun ortaya çıkmasına neden oluyordu.”

Yani Hirschman’ın cashless effect olarak tanımladığı durum nedeniyle; alışverişte kredi kartı kullanmak daha az ekonomik kaygıya, daha çok harcamaya ve ay sonunda parasızlığa sebebiyet verir oldu.

***

Günümüzün koşullarında dijitalleşme suçlanıyor.

Kazandığı parayı fiziksel olarak hiç görmeyen milyonlarca insan var.

Dünya ekonomisindeki paranın büyük bir bölümü, dijital ortamda yer değiştiriyor.

‘Bitcoin ve benzeri kripto para birimlerinin giderek yaygınlaşması, paranın ve bir anlamda ekonominin de giderek dijital hale gelmesine neden oluyor’ yorumları yapılıyor.

Sebebini, etkisini uzun uzun tartışırken biz; ödemeler ve alışveriş devam ediyor.

Eskiden ay sonu düşünülürdü şimdi bir hafta sonrası…